Eυρώπη, τι όμορφο όνομα

-->

  Ευρείες ωπές, όπου ωπή σημαίνει μάτι ή/και τρύπα. Ποτέ άλλοτε στη σύγχρονη ιστορία, δεν νομίζω να έχει "ανταποκριθεί" αυτή η ήπειρος καλύτερα στο όνομά της.

Επίσης, ποτέ ξανά η ήπειρος αυτή δεν γνωρίζω να έχει ποτιστεί με τόσο ψυχρό πόλεμο που χαρακτηρίζει φυσικά και τις μέρες κατά τις οποίες γράφεται αυτό το κείμενο. Πρακτικά, μιλάμε για μέρες που άνθρωποι σαν εμένα κι εσένα έχουν τη δυνατότητα να πληκτρολογήσουν το νούμερο του τηλεφώνου κάποιου αγαπημένου προσώπου τους, ή να γράψουν ένα email, αλλά οι πιθανότητες να ακούσει κάποιος το κάλεσμά τους, πολύ συχνά είναι αυτές οι πιθανότητες που έχει ένα μπουκάλι σε ανοιχτή θάλασσα να φτάσει σε κάποιον αποδέκτη.

Ως ένα τέτοιο μήνυμα σε ένα μπουκάλι λοιπόν γράφεται και το συγκεκριμένο κείμενο.

  Βρίσκομαι στην Ολλανδία ήδη ένα χρόνο, αυτοεξόριστος, ξεριζωμένος ή ίσως παρακινημένος από τη φύση των πραγμάτων, να ανέβω προς το βορρά, για να διεκδικήσω μια ζωή καλύτερη, και λογικότερη από εκείνη που έπρεπε να μετουσιώσω από τη φαντασία μου στη χώρα που γεννήθηκα και που δεν παύει να μάχεται τα παιδιά της. Εδώ συνάντησα και το άγαλμα της φωτογραφίας, που, αν δεν είναι ήδη σαφές, απεικονίζει χειροπιαστά πια, την ισορροπία που η Ευρώπη μάχεται για να διατηρήσει ως προς την ιστορία της και την πραγματική της σημασία.
(εδώ το ολλανδικό link που μας "εξηγεί" ότι βλέπουμε τον Δία και την Ευρώπη, που κρατά λουλούδια)

   Η Ολλανδία, πέρα από τα γνωστά στερεότυπα που χρησιμοποιούν ως  “επικοινωνία διάφοροι πολιτικάντηδες ή άλλοι φαφλατάδες (και που συνήθως σχετίζονται λίγο έως καθόλου με την πραγματικότητα), είναι μεταξύ άλλων από τις ισχυρότερες οικονομικές δυνάμεις στην Ευρώπη.  Αυτό φυσικά δεν επιτυγχάνεται αν ένα κράτος δεν χαρακτηρίζεται από ισχυρό πυρήνα, αλλά και ομοιογενές σώμα, που να στηρίζει μια ενιαία συλλογική ιδεολογία, κοινές θεωρήσεις των καταστάσεων εκτός του, και ισορροπίες που να επιτρέπουν την ευημερία όλων εντός του. Αυτή η ενιαία συλλογική συνείδηση και η ισορροπημένη κινητικότητα που συναντά κανείς στις "κανονικές" πόλεις της Ολλανδίας (στις υπόλοιπες δηλαδή πόλεις, εκτός του Άμστερνταμ που βασικά στηρίζεται από την νομιμοποιημένη εγκληματική δραστηριότητα των coffeeshop, των γενικώς αφορολόγητων και της …βιτρίνας) είναι από τα πιο θαυμαστά πράγματα που με έχουν εντυπωσιάσει θετικά στην όλη παραμονή μου εδώ. Και είναι κάτι που δυστυχώς, δυσκολεύει σημαντικά την καθημερινότητά μου εδώ, ως ενός ακόμη μη ενταγμένου πολίτη (αφού δεν μιλάω ακόμη καλά τη γλώσσα - βασικό σημείο ένταξης στη σημερινή -"κανονική"- Ολλανδία). Επίσης ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία είναι ότι η Ολλανδική κοινωνία έχει τη φήμη της κοινωνίας exclusive˙  μα πώς να το πει κανείς αυτό για ένα κράτος μια σταλιά που έχει σε μια πόλη (για παράδειγμα στη Χάγη) 93, αν δεν κάνω λάθος, δηλωμένες εθνικότητες ; 

    Αλλά ας κρατήσω την εστίασή μου εκεί που αρχικά σκόπευα να την έχω. Εκεί δηλαδή απ’ όπου έρχομαι και όπου βρίσκονται περισσότερο άνθρωποι δικοί μου. Άνθρωποι που νιώθω ως δικούς μου, αφού, όπως λένε και "στο χωριό μου", μιλάμε την ίδια γλώσσα. Και η γλώσσα έχει σημασία όπως βλέπουμε. Θα ήταν άλλωστε οξύμορο να υποστηρίζει κανείς την διάσωση πολιτισμών στην άλλη άκρη του κόσμου, αλλά για τη δική του γειτονιά, για το σπίτι όπου μεγάλωσε και την οικογένειά του, τη μικρότερη αλλά και την ευρύτερη, να μην τον νοιάζει κι αν όλα ισοπεδωθούν . Σημαντικό κομμάτι του πολιτισμού (όπως είναι βέβαια γνωστό) αποτελεί η γλώσσα, και τα "ανεπτυγμένα" κράτη του βορρά το χρησιμοποιούν εξαιρετικά ως ένα από αυτά τα "θεμιτά μέσα" για να εντάξουν ή όχι νέα μέλη. Η γλώσσα λοιπόν έχει σημασία, και οι λέξεις επίσης. Όπως και τα γεγονότα. Γιατί είναι γεγονός ότι η χώρα που έδιωξε τον Γκρέκο, έμεινε να κοσμεί το όνομα που εκείνος δέχτηκε να τον συνοδεύει στην αιωνιότητα. Η χώρα που σκότωσε τον Σωκράτη, έμελλε να μείνει στην ιστορία ως απλά "η χώρα του Σωκράτη". Με άλλα λόγια, ναι μεν δεν γνωρίζω πολλά, αλλά να έχω επίγνωση τού τι γνωρίζω έχει , νομίζω , μεγάλη σημασία. Το τι επιλέγω δε να κάνω κτήμα μου από όσα γνωρίζω, ίσως είναι ένα επόμενο βήμα που να είναι και θέμα επιλογής.  Και το γράφω αυτό με αφορμή τα όσα έχω δει αυτό τον καιρό από την απόσταση αυτή που κρατώ εκ των πραγμάτων.

  Ίσως αυτό να είναι κάτι που έχω μάθει μέσα από την εργασία μου ως φωτογράφος/οπερατέρ, που καμιά φορά για να δεις την εικόνα σου καλύτερα, για να τη δεις ολόκληρη και όπως "της ταιριάζει καλύτερα" πρέπει να κρατήσεις μια κάποια απόσταση. Από αυτή την απόσταση λοιπόν, είχα την ευκαιρία να συνειδητοποιήσω μερικά πράγματα. Χρειάστηκε αρχικά να δουλέψω με τον εαυτό μου ώστε να προσδιορίσω τι με καθορίζει προσωπικά ως άτομο (έστω και αν αυτη η δουλειά βέβαια δεν τελειώνει ποτέ) . Μετά έπρεπε να εστιάσω στο να κάνω ό,τι ήταν απαραίτητο ώστε να ενταχτώ στο νέο μου περιβάλλον. Σε αυτή τη διαδικασία, βασικός όρος είναι να τηρώ τους ρυθμούς της ήδη υπάρχουσας κοινωνίας. Επίσης, να δω τι από όσα κουβαλώ ώς αυτή τη ρημάδα την "πολιτιστική κληρονομιά" είναι επιθυμητά σε αυτό το νέο πλαίσιο. Αυτό το κομμάτι στο δυτικό κόσμο δεν είναι δύσκολο. Άλλωστε αυτοί οι βόρειοι, ως καλοί διαχειριστές που είναι, ξέρουν καλά να αξιοποιούν στο μέγιστο ό,τι "δανείζονται" από αλλού. Και όταν αναφερόμαστε στη γλώσσα, τις λέξεις αυτές τις συναντάς παντού. Καλό παράδειγμα ήταν το ταξίδι που είχα την ευκαιρία να κάνω στο Παρίσι, όπου πέρασα μόνο 2 μέρες, αλλά ήταν αρκετές για να δω κάτι πολύ ενδιαφέρον. Είδα στην πράξη τι σημαίνουν αυτά τα περίφημα “πολιτιστικά δάνεια”. Όταν, λοιπόν, εμείς στην Ελλάδα παίρναμε από τα γαλλικά το μπιμπερό, τον πουρέ και το αμπαζούρ, εκείνοι έπαιρναν Ολυμπιάδες (το γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες), αρχαιολογικές κρύπτες, τη βιβλιοθήκη, ακόμη και ολόκληρο το Πάνθεον (τι ωραία λέξη…). Κι αυτά είναι μόνο ενδεικτικά παραδείγματα.

  Eίχα επίσης την ευκαιρία να γνωρίσω ανθρώπους από την Αφρική που η Ευρώπη προορίζει για μελλοντικούς ηγέτες, κάποιοι εκ των οποίων δε γνώριζαν αν η Ελλάδα είναι κράτος. Kάποιοι μάλιστα με ρώτησαν αν η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη ενώ γνώριζαν την Τουρκία ως ευρωπαϊκό κράτος. Μάλλον εννοούσαν το κομμάτι πάνω από την Κύπρο. Στην ίδια αφορμή, μου μίλησαν για τον Χριστό που στα μάτια τους μοιάζει με αφέντη και είχα την ευκαιρία να μοιραστώ μαζί τους τη σημασία των λέξεων τόσο του ίδιου του "Χριστού", μα και του δόγματος που ακολουθούσαν, της "μεθοδικής" (?) εκκλησίας, που τυχαίνει να γνωρίζω ως Έλληνας. Εκείνοι από την μεριά τους θεωρούσαν και τις δύο λέξεις αγγλικές μέχρι τότε κι αυτό φυσικά δεν είναι λάθος κανενός αγγλόφωνου. Μάλιστα πρέπει να συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι όσοι γνωρίζουν μόνο μία ελληνική λέξη, συνήθως πρόκειται για λέξη που πολύ δύσκολα εξηγείται στα ελληνικά. Ή ίσως κάνω εγώ λάθος και πρέπει να δω το γυαλό ανάποδα.

  Άλλα κεφάλαια στα οποία με ενδιαφέρει να εστιάσω είναι ο ενθουσιασμός, η αισθητική, η ψυχολογία, η βιολογία, η φιλοσοφία και ο διάλογος. Προσωπικά με εμπνέουν και με κάνουν να αισθάνομαι ωραία που κατανοώ την προέλευσή τους και τα νοήματα που εκφράζουν και που “παντρεύουν”. Η γλώσσα μπορεί να δουλευτεί όχι μόνο ως εργαλείο, αλλά γιατί όχι και ως πηγή έμπνευσης που σε προσκαλλεί με τον πλούτο της να την ψιλαφίσεις, μετά να τη ζυμώσεις, κι αν δουλέψεις αρκετά, γιατί όχι και να γίνεις κύριός της. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο το ότι ένας από τους πιο σημαντικούς διαννοούμενους της εποχής μας, που χαίρει ευρείας αναγνώρισης σε πολλά πεδία, εθνικότητες και ομάδες ανθρώπων, ο Νόαμ Τσόμσκι, είναι γλωσσολόγος, και ως τέτοιος μπορεί και βλέπει με διαύγεια την παγκόσμια πραγματικότητα ώστε να την καθιστά κοινωνητή και με τα κατάλληλα νοήματα μέσω των λέξεων.

   Ήθελα να κάνω αυτή την κατάθεση σκέψεων, ως μια προσωπική αφιέρωση σε όσα όμορφα και ισορροπημένα έχω δει να ανθίζουν μακριά από το σπίτι μου ή την οικία μου αν προτιμάτε, στη λογική ότι αξίζουν να μοιραστούν και ίσως αρέσουν και δώσουν μια ευκαιρία πολιτιστικού διαλόγου. Γιατί (δεν νομίζω να διαφωνεί κανείς για το ότι) ο πολιτισμός είναι πολύ σύνθετη αξία, αλλά αξίζει να μην ξεχνιέται. Κι αν είναι κάτι που είναι δύσκολο να το ορίσεις με λίγες λέξεις, είναι βέβαιο πως δεν μπορεί να σχετίζεται με την υπεροψία, την στενότητα, το φανατισμό και τη βια(σύνη). Επίσης, όσο είναι αδύνατο η Ελλάδα να ανήκει στους βαρβάρους, τόσο αδύνατο είναι να ανήκει και η ευγένεια στον ψυχρό βορρά. Αυτό δυστυχώς είναι μια αλήθεια που σε αυτή την περίφημη "νέα Ελλάδα" τείνει να ξεχνιέται κατά συρροή. Όπως και το ότι, ανεξάρτητα αν γεννήθηκες ή έγινες Έλληνας, σημασία έχει το αν μεγαλώνεις.

   Καταλαβαίνω βέβαια, ότι στις εποχές που ζούμε, της σύγχυσης και του αποπροσανατολισμού, πολλοί ίσως να δουν το συγκεκριμένο κείμενο ως θεση για το αν (για εμένα) η Ελλάδα πρέπει να μείνει στην Ευρώπη ή όχι και τα σχετικά. Ειναι πλέον γνωστό όμως , ότι αυτό που συχνά εκφράζεται έτσι, στην πραγματικότητα έχει να κάνει, όχι με την Ευρώπη, αλλά με αυτήν την περίφημη την Ευρω-ζώνη. Κι αφού τώρα πια είναι της μόδας να μιλούν όλοι για την οικονομία (ενδιαφέρον όρος επίσης) ως "γνώστες", θα πω λοιπόν κι εγώ την άποψη μου ως εκεί που καταλαβαίνω κι αφού, ως γνωστόν οι απόψεις είναι σαν τη μύτη, όλοι χρειάζεται να έχουν από μια. Αν θέλουν λοιπόν οι ευρω-αφεντάδες, ας μας βγάλουν από το ευρώ, ας μας αφορίσουν κι από την ήπειρο, αλλά σε αυτήν την περίπτωση, να υπογράψουν επίσης τους όρους αποζημίωσης που θα μας πληρώνουν σε κάθε νέο επίτευγμα, μέθοδο ή πρόγραμμα που θα έχει να κάνει με τη γεωμετρία, την αρχιτεκτονική, την αστρονομία, τα μαθηματικά και τη φυσική, την οικολογία, τη γεωλογία και την φαρμακευτική επιστήμη. Και τόσα άλλα. Και στο κάτω-κάτω, ας αλλάξουν και το όνομα ολόκληρης αυτής της ηπείρου που δεν γνωρίζουν καν τι σημαίνει.

Χαίρετε!

Δημήτρης Μελέτης